Yeşil Büyüme Haftalık Bülten - 164

Merhaba değerli okurumuz!

Bu hafta gerçekleşen gelişmelerden sizler için derleyerek oluşturduğumuz başlıca analiz konuları şu şekilde;

• Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi’nin Ayrıntıları Belli Oldu

• SBTi Finans Sektörü için Yeni Net-Sıfır Standardı'nı Yayımladı

• GRI’dan Tekstil ve Giyim Sektörüne Özel Sürdürülebilirlik Standardı Geliyor

• Uluslararası Adalet Divanı’ndan Tarihi Görüş: İklim Krizi Uluslararası Hukuku Bağlar

• Omnibus Süreci ile İlgili Pürüzler Bitmiyor

ÖNE ÇIKAN KONU
Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi’nin Ayrıntıları Belli Oldu

Çalışmaları uzun süredir devam eden, İklim Kanunu tartışmalarında da önemli bir yer kaplayan Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi'ne ilişkin taslak Yönetmelik 22 Temmuz 2025 tarihinde İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından nihayet yayımlandı.

Taslak, sera gazı emisyonlarının izlenmesi, raporlanması, doğrulanması (MRV) ve karbon fiyatlandırma mekanizmasını tek bir sistem altında toplayarak Türkiye’nin yeşil kalkınma hedeflerine ulaşmasında kritik bir dönemeç olarak değerlendiriliyor. Biraz ayrıntılarına inelim:

Kapsam: Kimler Dahil, Kimler Hariç?

TR ETS Yönetmeliği, faaliyetlerinden kaynaklanan yıllık sera gazı emisyonu miktarı 50.000 ton CO₂ eşdeğerini aşan tesisleri kapsıyor. Yönetmelik kapsamında tesisler üç kategoriye ayrılıyor:

• Kategori A: Yıllık emisyonu 50.000 ton CO₂ eşdeğerinden daha az tesisler. Bu tesisler ETS kapsamı dışında.

• Kategori B: 50.000–500.000 ton CO₂ eşdeğeri arasındaki tesisler.

• Kategori C: 500.000 ton CO₂ eşdeğerini aşan tesisler.

Bazı tesis ve kurumlar emisyon miktarından bağımsız olarak kapsam dışında tutuluyor. Münhasıran biyokütle kullanan tesisler, araştırma yapılan tesisler, okul, üniversite ve hastaneler ile Savunma Sanayi Kuruluşlarına ait tesisler faaliyetleriyle sınırlı olarak ETS kapsamına girmeyecek.

Sera Gazı Emisyon İzni Zorunlu Hale Geliyor

Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren tüm tesisler, faaliyetlerini sürdürebilmek için İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan “sera gazı emisyon izni” almak zorunda. Bu izin, beş yıl süreyle geçerli olacak ve iznin sona ermesine 6 ay kala yenileme başvurusu yapılması gerekiyor.

İzin başvurusunda tesislerin sunması gereken belgeler detaylandırılırken, izinsiz faaliyet gösteren veya izin şartlarını ihlal eden tesislere yönelik yaptırımlar da net olarak belirlendi. Bu süreçte, özellikle yanlış bilgi sunulması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi gibi durumlarda izin iptal edilebilecek ve işletmelere idari para cezaları uygulanacak.

İzleme, Raporlama ve Doğrulama (MRV) Süreci Artık Daha Kapsamlı

Türkiye yaklaşık 10 yıldır uyguladığı sera gazı emisyonlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması (MRV) süreçlerini, yeni yönetmelikle daha kapsamlı hale getiriyor:

• Tesisler, Başkanlıkça onaylanan izleme planları doğrultusunda faaliyetlerini izleyecek ve yıllık olarak raporlayacak.

• Yıllık emisyon raporlarının yanı sıra faaliyet seviyesi raporları da her yıl 30 Nisan’a kadar Başkanlığa sunulacak.

• Tüm raporlar, ISO/IEC 17029 standardına göre akredite doğrulayıcı kuruluşlar tarafından doğrulanmak zorunda. Bu doğrulama işlemleri Merkezi Elektronik Doğrulayıcı Kuruluş Atama Sistemi (MEDAS) üzerinden gerçekleştirilecek.

• Tesislerin izleme ve raporlama faaliyetlerinde kategori büyüklüğüne göre mühendislik fakültesi mezunu ve alanında deneyimli personel bulundurması ya da danışmanlık alması zorunlu tutulacak.

• Tesislerin emisyonlara ilişkin verileri ve belgeleri en az 10 yıl süreyle saklaması gerekecek.

Pilot Dönem ve Ücretsiz Tahsisatlar

TR ETS’nin pilot uygulama dönemi 2026 ve 2027 yıllarında başlayacak ve ilk etapta belirli faaliyetleri kapsayacak. Pilot dönemdeki tesislere %100 ücretsiz tahsisat sağlanırken, karbon kredisi denkleştirme mekanizması bu dönemde uygulanmayacak.

Pilot dönemde uygulanacak faaliyetlerin bazıları:

• Elektrik üretimi yapan ve toplam anma ısıl gücü 20 MW ve üzeri olan tesisler

• Demir-çelik ve alüminyum üretim tesisleri

• Klinker üretim tesisleri

• Nitrik asit ve amonyak üretim tesisleri

Pilot döneme ilişkin piyasa işlemleri 30 Nisan 2029 tarihine kadar tamamlanmış olacak. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen tesislerin eksik yükümlülükleri birinci uygulama dönemine devredilecek.

Birinci Uygulama Dönemi ve Karbon Fiyatlandırma Mekanizmaları

Pilot dönemin ardından, 2028 yılından başlayarak TR ETS’nin birinci uygulama dönemi devreye girecek. Bu dönem, 2028-2030 ve 2031-2035 olmak üzere iki alt dönem halinde uygulanacak. Bu süreçte aşağıdaki mekanizmalar devrede olacak:

• Emisyon yoğunluğu temelli üst sınırlar uygulanarak üretim artışı teşvik edilirken, tesislerin birim ürün başına emisyonlarının azalması hedeflenecek.

• Karbon fiyatı koridoru ve tamamlayıcı karbon fiyatlandırma uygulamaları yürürlüğe girecek.

• Esneklik sağlamak amacıyla bankalama, ödünç alma ve ek rezerv kullanım mekanizmaları hayata geçirilecek.

• Tesislerin karbon kredisi yoluyla denkleştirme imkânı bulunacak, ancak bu miktar toplam yükümlülüğün %10’unu geçemeyecek.

Yaptırımlar ve Uyum Zorunlulukları

Tesislerin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda uygulanacak yaptırımlar, yönetmelikte açıkça belirtildi. İzinsiz faaliyet gösteren veya bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen tesisler, 500.000 TL’den başlayarak 10 milyon TL’ye kadar idari para cezalarıyla karşı karşıya kalabilecek.

Pilot dönem boyunca tesislerin sisteme adaptasyonunu kolaylaştırmak amacıyla cezaların %80 oranında indirimli uygulanması öngörülüyor.

Görüş Bildirme Süreci Başladı

TR ETS Yönetmelik Taslağı, kamuoyunun görüşlerine açılmış durumda. Tüm sektör temsilcileri, işletmeler ve ilgili paydaşlar, 4 Ağustos 2025 tarihine kadar görüşlerini İklim Değişikliği Başkanlığı’na iletebilirler. Bu geri bildirimler, yönetmeliğin son halini şekillendirmede kritik önem taşıyor.

TR ETS, Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasında yeni ve stratejik bir sayfa açıyor. Şirketlerin ve sektörlerin bu değişime ayak uydurmaları ve süreci iyi yönetmeleri, hem çevresel hem de ekonomik anlamda geleceğin kazananları olmalarını sağlayacak. Yönetmeliğin teknik detaylarını buradan indirebilirsiniz.

Ücretsiz abonelerimiz için tanımlanan makalelerin sonuna geldiniz.

1000TL karşılığında yıllık premium bülten abonesi olabilir ve bültendeki diğer yazıları da okuyabilirsiniz.

• SBTi finans sektörü net-sıfır standardını yayımladı! Bankalardan varlık yöneticilerine kadar finansal kuruluşların 2050 hedefleri için yeni zorunluluklar ve fosil yakıt yatırım kısıtlamaları geliyor.(Devamı)

• GRI tekstil sektörü için yeni sürdürülebilirlik standardı hazırlıyor! Su kirliliği, çocuk işçilik ve tedarik zinciri şeffaflığı gibi kritik konularda tekstil şirketlerini bekleyen yeni raporlama zorunlulukları. (Devamı)

• Uluslararası Adalet Divanı iklim krizini hukuki sorumluluk ilan etti! ICJ'nin tarihi kararında devletlerin iklim eylemsizliği "ihmal suçu" sayılırken, büyük emisyon yapan ülkelere yeni yükümlülükler getiriliyor.(Devamı)

• AB Ombudsmanı Omnibus sürecinde ciddi prosedür ihlalleri tespit etti! Komisyon'un etki analizi atlaması, kamu danışmasını es geçmesi ve iklim tutarlılık değerlendirmesi yapmamasına tepki büyüyor.(Devamı)

YEŞİL BÜYÜME’NİN ÜRETTİKLERİ
Yapay Zekanın Enerji, Karbon ve Su Ayak İzi Üzerindeki Etkileri Raporu

Yapay Zekâ (YZ) teknolojilerinin hızla yaygınlaşması, dünya genelinde enerji, karbon ve su kaynakları üzerinde ciddi baskılar oluşturuyor. Artan enerji talebi, yükselen karbon emisyonları ve artan su kullanımı, şirketler ve ülkeler için hem çevresel hem de ekonomik riskler yaratıyor.

Avrupa Birliği’nin Yapay Zekâ Yasası (AI Act) ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) gibi yeni düzenlemeleri, YZ kullanımında çevresel performansın rekabet avantajının kilit unsuru haline geldiğini gösteriyor.

Yapay Zekanın Enerji, Karbon ve Su Ayak İzi Üzerindeki Etkileri Raporu, yalnızca çevresel uyum sağlamak isteyenler için değil; aynı zamanda dijital dönüşümü sürdürülebilirlik ile harmanlayarak iş modellerini yeniden şekillendirmek isteyenler için hazırlandı.

BİTERKEN
Yeşil Büyüme ile İşbirliği Yapın

Bu hafta da bültenin sonuna geldik. Yeşil Büyüme’nin diğer hizmetlerini aşağıda bulabilirsiniz.

Dinamik Regülasyonlara uyum ve sürdürülebilirlik alanındaki deneyimimizden faydalanmak isterseniz işte Yeşil Büyüme’nin size değer katabileceği alanlar:

1. Kurumsal Sürdürülebilirlik Eğitimleri - Başta GRI, CSRD ve TSRS raporlama çerçevelerini kapsayan, kurum ve sektöre özel sürdürülebilirlik ve raporlama eğitimleri için irtibata geçin.

2. Sürdürülebilirlik Raporlaması Danışmanlığı - Şirketinizin sürdürülebilirlik çalışmalarının, risk ve fırsatların üst bakışla raporlara yansıtılması için iletişime geçin.

3. Sürdürülebilirlik İletişimi- Çoğunluğu yönetici seviyesinde 8000+ abone ve 32.000+ sosyal medya takipçisi ve ~20.000 Websitesi okuyucusuna mesajınızı iletin. Kapsamlı işbirliği paketi için irtibata geçin.