Yeşil Büyüme Haftalık Bülten (Newsletter) - 27

Merhaba, Yeşil Büyüme'nin Haftalık Bülteni'ne hoş geldiniz. Özellikle sizin girdilerinizle ve ekosistemin ihtiyaçlarıyla şekillenecek bu bültende hangi konuları görmek istersiniz? Bize yazın. Keyifli okumalar!

Bu bültende Uluslararası Standartlar Organizasyonu (International Standards for Organizations (ISO)) tarafından hazırlanan "Net-Sıfır Rehberi" ile ilgili genişletilmiş özeti bulacaksınız.

🚀Hazırsanız başlıyoruz.

İklim değişikliği, dünyamızın karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden birisi. Hükümetler Arası İklim Paneli (IPCC) raporuna göre iklim değişikliğinin tahripkar etkisinden sakınmak için halihazırda 1.1 dereceye ulaşan küresel ısınmayı sanayi devrimi öncesine göre 1.5 derece ile sınırlı tutmak ve 2050 yılına kadar karbondioksit emisyonları açısından net-sıfır hedefini yakalamak gerekiyor. "Net-Sıfır Rehberi", organizasyonların (şirketler, yerel yönetimler vb.) 2050 net-sıfır hedefine ulaşabilmeleri için genel bir yol haritası olarak hazırlandı. Rehber, değer zinciri boyunca tüm doğrudan ve dolaylı emisyonları kapsayacak şekilde hazırlandı.

🏞 Net-Sıfır Rehberi'nin kapsamı

• Bütün organizasyonlar için net-sıfır rehber prensipleri belirlemek

• Strateji ve politikalara net-sıfır hedefinin dâhil edilmesini sağlamak

• Farklı seviyeler ve organizasyonlar için net-sıfırın tanımını yapmak

• Ara ve uzun dönemli hedeflerin hakkaniyet, güncel bilimsel veriler, kanıtlar, araştırmalar ve üzerinde uzlaşmaya varılan iyi uygulamalara dayandırılması

• Bu hedeflere ulaşılabilmesi için eylemlerin belirlenmesi

• Değer zincirindeki sera gazı emisyonlarının azaltılması

• Doğanını korunması ve restorasyonu

• Değer zincirinin ötesinde kaçınılan emisyonlar ve diğer iklim katkıları

• Gidericiler

• Dengeleyiciler

• Krediler

• İzleme ve ölçme uygun/tutarlı göstergelerin kullanılması

• Şeffaf raporlama ve etkili iletişim

🏞 Terminoloji

Net-sıfır: İnsan kaynaklı sera gazı emisyonlarının belirli bir periyot ve sınırda yine insan kaynaklı gidericiler tarafından dengelenmesi durumu

Sera gazları: Doğal ve insan kaynaklı olarak atmosfere yayılarak güneşten gelen belirli dalga boyundaki güneş ışınlarını emen ve yayan gazlar olarak tarif ediliyor.

Sera gazı kaynakları;

• Doğal kaynaklar (bitkilerin çürümesi vb.)

• Fosil yakıtların yakılması

• Kayıp kaçaklar

 Kapsam-1 Emisyonları: Bir organizasyonun sahibi olduğu veya doğrudan kontrolü altındaki kaynaklardan meydana gelen sera emisyonları.

Not-1: Rehberde, hisse payı (equity share) ve kontrol konseptleri (topraksal, finansal ve operasyonel), Kapsam-1 sorumluluklarının belirlenmesinde kullanılıyor.

Not-2: Organizasyon tarafından yönetilmemesine rağmen sahip olunan veya kontrol edilen doğal kaynaklardan meydana gelen emisyonlar Kapsam-1’de değerlendirilmez.

Kapsam-2 Emisyonları: Satın alınan enerjiden (elektrik, ısı, soğutma ve buhar ) kaynaklı emisyonlar

Kapsam-3 Emisyonları: Organizasyonun sahip olmadığı veya kontrolü altında olmayan kaynaklardan meydana gelen emisyonlar. Değer zincirlerinde meydana gelen ve Kapsam-1 ve Kapsam-2’ye girmeyen tüm emisyonlar Kapsam-3 olarak değerlendirilir.

Kaçınılan Emisyonlar (avoided emissions): Ürünlerinin kullanımından kaynaklanan ve organizasyonun sınırlarının dışında gerçekleşen Kapsam-1 ve Kapsam-2’ye girmeyen emisyonlar.

 Kaynak: Sera gazı emisyonuna neden olan insan kaynaklı aktiviteler ve süreçler

 Sera gazı envanteri: Belirli bir periyotta ve alanda bulunan kaynaklar ve yutaklar ile bunların sera gazı emisyon salım ve giderme kapasiteleri

 Kalan emisyonlar: Bütün emisyon azaltım tedbirlerine rağmen kalan sera gazı emisyonları

 Emisyon azaltımı: Belirlenen iki nokta arasında veya referans noktasına göre sera gazı emisyonlarının düşürülmesi

 Giderme: Kasıtlı insan faaliyetlerinin sonucu olarak atmosferden sera gazlarının temizlenmesi

• Ağaçlandırma

• İnşaatta biyokütle kullanımı

• Doğrudan havadan karbon yakalama ve depolama (direct air carbon capture and storage)

• Habitatın restorasyonu

• Toprak karbon yakalama

• Karbon yakalama ve depolama ile biyoenerji

Baz hattı: Net-sıfır hedefi doğrultusunda değerlendirmenin yapılabilmesi için gerçekleşen sera gazı emisyonlarının belirli bir zaman dilimi referans baz alınarak ölçülmesi

Kredi: Azaltılan sera gazı emisyonlarının miktarını gösteren ticareti yapılabilir sertifikalar

Yutak: Atmosferden sera gazını temizleyen işlemleri sağlar.

Değer zinciri: Bir organizasyonun faaliyetleri ile ilgili kaynak yönlü ve aşağı yönlü bütün faaliyetleri. Tüm emisyonları kapsar. Değer zinciri tedarikçiler, perakendeciler, servis sağlayıcılar ve tüketiciler gibi son kullanıcıları kapsar.

🏞 Net-sıfır politikaları nasıl oluşturulmalı?

Paris İklim Anlaşması çerçevesinde küresel ısınmanın 2 derece tercihen 1.5 derece içerisinde sınırlı tutulabilmesi için sera gazı emisyonlarına yol açan tüm aktörlerin değişken hedefler içeren taahhütlerde bulunması gerekiyor. İdealde organizasyonların 2050 yılında net-sıfır hedefine ulaşması ve bu rotada ilerlerken 2030 yılı için belirleyecekleri ara hedefleri yakalamaları bekleniyor. Ülkelerin ve organizasyonların küresel ısınmadaki tarihsel sorumlulukları aynı değil. Bu nedenle geçmişte en fazla sera gazı emisyonuna yol açan organizasyon ve ülkelerin daha iddiali emisyon azaltım hedefi belirlemesi hakkaniyet açısından önem arz ediyor.

Net-sıfır hedeflerinin tüm değer zincirini dikkate alacak şekilde dizayn edilmesi bir zaruret. Ayrıca, ara ve uzun dönem hedefler dikkate alınarak emisyon azaltımı ile ilgili önceliklendirme yapılmalı. Net-sıfır hedefler mevcut bilimsel veriler ışığında rasyonel olarak belirlenmeli. Organizasyonların faaliyet yürüttükleri alanlar, emisyonlarda tarihsel sorumlulukları, finansal kapasiteleri gibi farklılıkları nedeni ile her bir organizasyona özgü politika ve stratejiler geliştirilmeli.

İklim değişikliği azaltımı ile ilgili riskler değerlendirilmeli ve kontrol altında tutulmalı. Risk-tabanlı yaklaşım belirsizlikleri, potansiyel negatif etkileri, istenmeyen sonuçları ve diğer öngörülebilir riskleri dikkate alır. Azaltım eylemi ile ilgili riskler, eylemsizliğin beraberinde getireceği riskler ile kıyaslanır. Azaltım ile ilgili eylemlerin sürekli izlenmesi ve gerekli görülmesi halinde acil düzeltici tedbirlerin alınması ihtiyatlı bir yaklaşım olacaktır. İstenmeyen sonuçlar kapsamına girebilecek durumlar;

• Daimi olmayan depolamalarda kaçaklar veya emisyonlarda sızıntılar

• Organizasyon sınırları dışında emisyon azaltım, giderilme ve dengeleme yatırımlarının hesaplamalarının çift olarak gösterilmesi

Karbon depolama performansı, depolanan karbonun geri dönüş riskleri ile yakından ilgili. Depolanan karbondioksiti en az 100 yıl tutan veya karbon dengelenme süresince karbondioksiti geri bırakmayan karbon depoları düşük riskli olarak değerlendirilir.

Uluslararası standartlara göre uygun olarak ölçümü ve doğrulanması yapılan karbon emisyonları güvenilir olarak nitelendiriliyor. Bu kapsamda sera gazı emisyonları ölçümünde ve doğrulanmasında kullanılan standartlar;

• ISO 14064-1

• ISO 14064-2

• ISO 15064-3

• ISO 14065

🏞Net-sıfır için seviyelerin ve sınırların belirlenmesi

Organizasyonlar net-sıfır hedeflerinin belirlenmesi, izlenmesi ve değerlendirmesi için sınırlarını belirlemeli. Organizasyon tarafından belirlenen sınırlar içerisindeki Kapsam-1, Kapsam-2 ve Kapsam-3 emisyonları hesaplamalara dahil edilmeli.

Farklı sınırlar için seviyeler şu şekilde belirlenebilir;

• karasal seviye: ülke, bölge, şehir, kasaba ve diğer idari birimler

• sektörel seviye: ticari veya endüstriyel sektör (perakende, çelik vb.)

• organizasyonel seviye: şirket veya sivil toplum kuruluşu gibi hukuksal olarak tanımlanan organizasyonlar

• portföy seviyesi: finansal aktivite (örneğin banka tarafından yapılan yatırımlar, emeklilik fonları vb.)

• varlık seviyesi: binalar gibi fiziksel olarak yaşam döngüsü boyunca ortaya çıkan emisyonlar

Organizasyonun sınırları belirlenirken tüm emisyon kapsamlarının dahil edilmesine dikkat edilmeli. Ayrıca, hiçbir organizasyon tarafından tamamen kontrol edilmeyen satın alınan ürün veya hizmetlerin kullanımından kaynaklanan sera gazlarına yönelik sorumluluk ve eylemlerin belirlenebilmesi için diğer organizasyonlar ile işbirliği yapılmalı.

🏞 Liderlik

Organizasyonun en üst kademesi tarafından ara ve uzun dönemli emisyon azaltım hedefleri ile ilgili açık ve anlaşılır taahhütler yapılmalı. Taahhütler kapsamında karbondioksitin yanında metan ve aerosol gibi diğer sera gazları da ele alınmalı. Organizasyon bünyesinde emisyonların azaltımı ile ilgili faaliyetlere öncelikli olarak en fazla emisyona neden olan en büyük tesis ve sektörlerden başlanmalı.

Emisyon raporlamasının doğrulanması, mutlak emisyon azaltım hedefleri ve buna yönelik planlar & zaman akışı gibi net-sıfır yol haritası oluşturma ile ilgili gereksinimler belirlenmeli. Ana organizasyon; bünyesinde veya değer zincirinde bulunan küçük organizasyonların denetim ve doğrulama açısından kapasitelerinin sınırlı olduğunu göz önünde bulundurmalı.

Net-sıfır hedefi doğrultusunda hazırlanacak olan politika, düzenlemeler, rehberler, standartlar veya gönüllü inisiyatifler kapsamında aşağıda belirtilen kriterleri dikkate almalı;

• Organizasyon, bilimsel tabanlı veriler ve sektörün spesifik ihtiyaçları ışığında bünyesinde emisyon azaltım hedeflerini önceliklendirmeli

• Ürünlerin, binaların ve diğer varlıkların yaşam döngüsü dikkate alınarak yüksek emisyonlu süreçlerin, materyallerin ve servislerin yerine alternatifleri değerlendirilmeli

• Doğanın korunması ve güçlendirilmesi ile ilgili öncelikler belirlenmeli

• Yüksek kalitede karbon gidericileri (carbon removal) vasıtasıyla kalan emisyonların dengelenmeli

• Sektörün ihtiyaçları ve özelliklerine göre bilimsel tabanlı metotlar ve karbonsuzlaştırma politikaları oluşturulmalı

Roller ve sorumluluklar

Organizasyonun lider kadrosu aşağıdaki husuları sağlamaktan doğrudan sorumludur;

• Aktiviteler, konum, ürünler ve servisler dikkate alınarak açık bir şekilde organizasyonun sınırlarının belirlenmesi

• Kapsam 1,2 ve 3 emisyonları da içerecek şekilde tedarik zincirindeki sınırların kapsanması

• 2050 yılını geçmeyecek şekilde mümkün olan en kısa süre için net sıfır hedeflerinin belirlenmesi

• Adil geçiş ile ilgili faktörler dikkate alınacak şekilde 2030 yılı için 2018 yılını referans alarak ara hedeflerin belirlenmesi

• Kredi kullanma ve dengeleme öncesinde emisyonları azaltma imkanlarının değerlendirilmesi

• Emisyon azaltma ile ilgili eylemlerin (enerji verimliliği işlemleri ve enerji yönetim sistemleri vb.) belirlenmesi

• Gidericiler için eylemlerin belirlenmesi

• Emisyonların azaltımı ve gidericiler için uygun göstergeler ve bilgi kaynaklarının belirlenmesi

• Gidericiler, krediler ve dengeleme için kalite kriterlerinin belirlenmesi

• Tedarik zincirlerinizdeki paydaşlarınızla iletişime geçilmesi ve değer zincirinizi karbondan arındırmak için adımlar atılması

• Sosyal ve çevresel zararları en aza indirecek en iyi emisyon azaltma tekniklerinin uygulanması

• Sektörler arası ortaklıklar geliştirmek ve daha geniş katılımı desteklemek için diğer kuruluşlarla yeni net-sıfır iş modelleri, ürünleri ve çözümleri konusunda bilgi ve deneyimlerin paylaşılması

• Organizasyonunuzun net-sıfır hedeflerini desteklemek için yatırım yapılması

• Değer zincirini boyunca ormansızlaşmanın önlenmesi, biyoçeşitliliğin korunması ve toprağın restorasyonu için taahhütlerde bulunulması

• Net-sıfır prensipleri doğrultusunda hakkaniyet ve güçlendirmenin (empowerment) desteklenmesi ve sağlanması için eyleme geçilmesi

• Olumsuz etkilerin giderilmesi

• Ölçme, izleme ve raporlama mekanizmalarının kurulması

• Başlangıçta belirlenen planlardan sapma olması durumunda düzeltici eylem süreci için planlamaların oluşturulması

🏞 Eylemler için planlama

Tarihsel sorumluluklar ve ekonomik kapasite farklılıkları dikkate alınarak kısa dönemde önceliklendirilmiş hedefler belirlenmeli ve bu hedefler organizasyonu net-sıfır hedefine doğru götürmeli. Hedeflerin belirlenmesi kapsamında organizasyonların atmaları gereken adımlar;

• Emisyon azaltım hedeflerinin takip edilebilmesi için bir baz hattı belirlenmeli ve bu hattın neden seçildiği açıklanmalı

• Sera gazı envanterine göre organizasyonun mevcut emisyon durumu hesaplanmalı

• Envanterdeki sera gazı kaynaklarının bilimsel tabanlı emisyon azaltım yollarına uygunluğu belirlenmeli

• Bilimsel tabanlı yöntemlere yönelik gerekli güncellemelerin yapılması ve bu güncellemelerde sektörel ihtiyaçların dikkate alınması sağlanmalı

• Emisyon azaltımı ve giderimi için ayrı ayrı hedeflerin belirlenmeli

• Tahmini kalan emisyonların belirlenmesi bunların giderilmesine yönelik eylemler belirlenmeli

• Eylemlere yönelik ara ve uzun dönemli hedefleri dikkate alan takvim belirlenmeli

• Uygulama, ölçme, izleme ve değerlendirme ile ilgili politikalar oluşturulmalı

• Verilerin doğruluğuna yönelik kontrol mekanizması oluşturulmalı

• Çalışanlar ve diğer paydaşlar ile hedeflerin koordine edilmeli

• Hedefler dahili ve harici olarak raporlanmalı

Organizasyonun, toprak kullanımı ve toprak kullanımının değişmesinden kaynaklı emisyonları da hesaba katması gerekiyor. Ayrıca organizasyonun belirlediği baz hattından önceki tarihsel sorumluluklarını da göz önünde bulundurması önemli. Bununla beraber tarihsel emisyonlar, mevcut emisyon hesaplarına dahil edilmeyerek ayrıca değerlendirilmesi gerekiyor.

Not-1: Baz hattının belirlenmesi ile ilgili bilgiler ISO 14064-2’de bulunabilir.

🏞 Hedef Belirleme

Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonların tamamı dikkate alınmalı. Kapsam-1 emisyonların çok sınırlı olması halinde, Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonlar birleştirilebilir.

Karasal olarak emisyon sınırlaması belirlenirken o sınırlar içerisinde tüketilen ürün ve servisler de düşünülmeli. Bu emisyonlara yönelik gidericiler ve dengeleyiciler hesaba katılmalı.

Uygun maliyetli yenilikçi teknolojilerin de değerlendirilmesi gerekiyor.

Sektörel emisyon azaltma için - https://iea.blob.core.windows.net/assets/deebef5d-0c34-4539-9d0c-10b13d840027/NetZeroby2050-ARoadmapfortheGlobalEnergySector_CORR.pdf

🏞 Kapsam - 1 emisyonları

• Fiziksel ve kimyasal işlemler

• Organizasyonun sahip olduğu veya kontrolü altındaki fosil yakıt yakan araçların ulaşımda kullanılması (materyal, ürün, atık, insanlar)

• Kasıtlı veya kasıtsız sızıntılar (bağlantı noktalarında yaşanan sızıntılar, kömür madenlerinden yaşanan metan sızıntısı, buzodaları ve soğutuculardan yayılan hidroflorokarbon gazları, doğalgazın taşınması esnasında ortaya çıkan metan sızıntıları vb.)

• Elektrik, ısı ve buhar üretmek için sabit kaynaklardan yakılan yakıtlar (kazan, fırın, türbin vb.)

🏞 Kapsam-2 emisyonlar için hedefler

• Organizasyon, Kapsam-2 ile ilgili hedeflerini belirlerken bu kategorideki emisyonların nasıl hesaplanacağını belirlemeli

• Kapsam-2 emisyonları azaltmanın en etkili yolu enerji tüketimini azaltacak şekilde enerji verimliliğinin yükseltilmesi ve fosil yakıtlardan çıkılarak yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması.

• Organizasyon yenilenebilir enerjiye nasıl ulaşacağına dair yöntemleri belirlemeli

• Organizasyon sınırlarının dışında ve özellikle ürünlerin kullanımından kaynaklanan emisyonların dikkate alınması

• Kapsam-2 emisyonları hesaplanırken, tesisin kurulu olduğu yerdeki şebekeden kaynaklı ortalama emisyon miktarı kullanılmalı. Organizasyon ayrıca satın aldığı elektrik için piyasa tabanlı yaklaşımı da kullanabilir. Eğer mümkünse organizasyon her iki değeri de hesaplayarak, enerji verimliliğini artırmak için yüksek olan değeri kullanabilir.

• Organizasyon enerji tüketimini önemli ölçüde azaltacak şekilde hedefler belirlemeli ve düşük karbonlu teknolojilere, üretime veya tedariğe geçmeli (2030 yılı için enerji tüketimini %80 azaltma vb.)

• Organizasyonlar, %100 düşük karbonlu yenilenebilir enerjiye geçici hedeflemeli.

• Fosil yakıtları da içeren enerji kaynakların içeren kaynağın sertifikalandırılmasına bağımlı olmaktan kaçınılmalı.

• Toptan temiz enerji dönüşümü için her saatte yenilenebilir enerji kullanımına özen gösterilmeli

🏞 Kapsam-3 emisyonlar için hedefler

• Tedarik zincirindeki diğer paydaşlar ile birlikte organizasyon Kapsam-3’e giren tüm emisyonları ara ve uzun dönemli hedeflerine dahil etmeli.

• Kapsam-1 ve Kapsam-2 emisyonları için aynı baz hattının kullanılması sayesinde Kapsam-3 emisyonların hesaplanması diğerleri ile uyumlu olmalı

• Kapsam-3 emisyonları, ürün ve servislerin kullanımından kaynaklanan ve su-tabanlı ve toprak-tabanlı emisyonlara (ormansızlaştırma, doğal kaynakların iskan için veya endüstriyel amaçlarla dönüştürülmesi vb.) yol açan faaliyetleri (finanse edilen, kolaylaştırılan ve sigortalanan) içeriyor.

• Organizasyon tedarik zincirindeki emisyonları da, döngüsel ekonomiye uygun üretim yapan veya “daha az inşa et” felsefesi ile üretim yapan tedarikçilere yönelerek azaltabilir.

• Organizasyon Kapsam-3’e giren emisyonları hesaplamalara neden dahil etmediğini açıklamalı

• Organizasyon en az 2025’e kadar tedarik zincirinde ormansızlaşmaya neden olan tedarikçilerini çıkarmalı

• Değer zincirinin emisyonlardan arınması için ciddi teknolojik güçlükler varsa, organizasyon rasyonel bir hedef belirlemeli ve yanıltıcı hedef beyanından kaçınmalı

👉 Kapsam - 3'e giren emisyon kaynakları:

1. Satın alınan ürün ve hizmetler

2. Sermaye varlıkları

3. Kapsam 1 ve Kapsam 2’ye girmeyen yakıt ve enerji ile ilgili emisyonlar

4. Kaynak yönlü ulaşım ve dağıtım

5. Operasyonlarda üretilen atıklar

6. İş seyahatleri (müşteri ve ziyaretçi seyahatleri dahil)

7. Çalışanların işe gelip gitmesi

8. Kaynak yönlü kiralanan varlıklar

9. Aşağı yönlü ulaşım ve dağıtım

10. Satılan ürünlerin işlenmesi

11. Satılan ürünlerin kullanılması

12. Satılan ürünlerin kullanım sonu işlemleri

13. Aşağı yönlü kiralanan varlıkları

14. Bayilikler

15. Yatırımlar

🏞 Ara hedefler

• Organizasyon net-sıfır hedefi doğrultusunda her 2-5 yıl arasında ara emisyon azaltım hedefleri belirlemeli

• Ara hedefler organizasyonun baz hattına göre belirlenmeli

• Ara hedeflerde yer alması tavsiye edilen hususlar:

1. Her 10 yılda bir bütün emisyonların yarıya indirilmesi (eğer mümkünse daha yavaş azaltımın nedenleri açıklanmalı) ve 2050 yılından geç olmayacak şekilde net-sıfır hedefine nasıl ulaşılacağına dair plan

2. 2030 yılında ulaşılacak sektörel hedefler ve varsa uluslararası taahütlerin dahil edilmesi

3. 2030 yılına kadar metan emisyonlarının %30 oranında azaltılması (eğer metan emisyonuna yol açılıyorsa) (fosil yakıtlardan kaynaklı metanın azaltılması, tarımdan kaynaklı emisyonların azaltılmasına göre daha fazla potansiyeli sahip)

• Metan emisyonlarının sınırlandırılması net-sıfır hedefine ulaşıldıktan sonra da önemli.

• Emisyonların dengelenmesi alternatifin olmadığı durumlarda tercih edilmeli. Yüksek kaliteli ve uzun dönemli gidericilere yatırım yapılmalı.

🏞 İklim hafifletme planının içeriği

• Ara ve uzun dönemli hedefler

• Organizasyonun yatırımları ve varlık yönetimi ile ilgili planların net-sıfır hedefi ile uyumlu hale getirilmesi

• Yöneticiler ve yönetim kurulu üyelerinin alacakları tazminatların kısa ve uzun dönemli hedefler ile uyumlu hale getirilmesi

• Net-sıfır hedefi doğrultusunda karbon fiyatlaması gibi politika ve gereksinimlerin uygulanması

• İklim politika ve yasalarının desteklenmesi

• Net-sıfır hedefinin gerçekleştirilmesi için yeterli finansal, insan, teknik ve diğer kaynakların ayrılması

• İklim eylemleri ve sürdürülebilirlik ile ilgili çözümlerin geliştirilmesine katkı sunulması

• Düşük karbonlu ve yenilenebilir enerji çözümlerinin uygulanması

• Biyoçeşitliliğin korunması ve ekosistemin güçlendirilmesi için eylemlerin uygulanması

• Net-sıfır hedefi doğrultusunda rollerin belirlenmesi (örnek: tedarik zincirinden kaynaklı emisyonlar için kişi veya takımın görevlendirilmesi)

• Kapasite inşa edilmesi ve iş gücüne yukarı yönlü yetenek kazandırılması

• Başka organizasyonların üzerine gereksiz yük yüklemeden kendi Kapsam-1, Kapsam-2 ve Kapsam-3 emisyonlarıyla ilgili tüm sorumlulukların üstlenilmesi

• Değer zincirinde bulunan paydaşların net-sıfır hedefine giden yolda güçlendirilmesi

• Net-sıfır hedefine ulaştıktan sonra dengeleme seçeneğini kullanmaktan kaçınılması

• Temel olarak kalan emisyonları azaltmak için gidericilerden yararlanılması

• Kullandığınız gidericilerin yeterince uzun süre sera gazlarını depoladığından emin olunması

• Kullanılan gidericilerin, dengeleyicilerin ve yatırımların başkaları tarafından da kullanılarak iki kez hesaplamalara dahil edilmediğinden emin olunması

• Tedarikçiler, müşteriler ve ilgili paydaşlar ile iletişime geçilerek Kapsam-3 emisyonlarını azaltacak şekilde yol haritasının belirlenmesi

• Kullandığınız emisyonların başka bölgelerde karbon kaçağına yol açarak emisyonları artırmadığından emin olunması

• Daha düşük emisyona yol açan alternatiflerin kullanması (döngüsel ürünler vb.)

• Ana emisyon kaynaklarının azaltılması (hava kompresörleri yerine elektrik güç aletleri, şirket araçları yerine toplu taşıma veya elektrikli bisiklet)

• İnsanların beslenmesi, sağlığı ve barınması ile ilgili ihtiyaçlara yönelik düşük emisyonlu yenilikçi çözümlerin bulunması

🏞 Hafifletme çabalarının önceliklendirilmesi

• Organizasyon ara ve uzun dönemde hafifletme ile ilgili alınması gereken acil tedbirler konusunda gecikmemeli

• Öncelikli olarak direkt kontrolü altında olan veya tedarik zincirlerinden kaynaklanan emisyonlara odaklanmalı

• Organizasyon bütün seçenekleri değerlendirmeli ve sadece bir seçeneğe odaklanmaktan kaçınmalı

• Organizasyon topluma fayda sağlama açısından tüketicilerin ve değer zincirindeki diğer paydaşlarının emisyonlarının azaltılması konusunda katkı sunmalı. Fakat bu emisyon azaltımlarının kendi kısa va uzun dönem hesaplamalarına dahil etmemeli

🏞 Kapsam-1 ve Kapsam-2 emisyonlarını azaltmak için eylemler

• Organizasyon bünyesinde yenilenebilir enerji kurulumunu hızlandırmak ve düşük karbonlu veya karbonsuz enerji kullanımı ile ilgili hedefler belirlemek

• Tüketimde enerji verimliliğini sağlamak için enerji yönetim sistemi kurmak

• Güç alım anlaşmaları ile düşük karbonlu veya yenilenebilir enerji satın almak

• Atık biyokütleden ısı üretme gibi düşük emisyonlu enerji üretme seçeneklerini değerlendirmek

• Enerji tüketimini yenilenebilir enerji tedarikine göre ayarlamak, şebekeden yüksek emisyonlu elektrik çekildiği durumlarda enerji tüketimini azaltmak

• Fosil yakıtların kullanımının sonlandırılmasına yönelik hedefler belirlemek, uygulamak ve finansal politikalar oluşturmak

• Binalarda enerji tüketimini optimum hale getirmek (farklı amaçlar için kullanım, dijital otomasyon, ısı pompası kullanımı vb.)

• Düşük karbonlu soğutma, ısıtma, havalandırma ve dondurma alternatiflerini kullanmak

• Evden çalışma imkanlarını kolaylaştırmak

• Yerel ofis merkezleri kurarak ulaşımdan kaynaklanan emisyonları azaltmaya çalışmak

• Online toplantı seçeneklerini değerlendirerek gereksiz ulaşımı engellemek

• İddialı net-sıfır hedefleri taahhüt eden teknoloji ve servisleri tercih etmek

• Mümkün olduğunca düşük emisyonlu ulaşım seçeneklerini tercih etmek

• Çok düşük sera gazı emisyonlarına yol açan araçları organizasyon bünyesinde kullanmak

• Yeni tesis ve operasyonların düşük emisyonlu olacak şekilde dizayn edilmesini sağlamak

• Binalar, ekipmanlar, makineler ve araçların düzenli bakımlarını yaptırmak

• Enerji verimliliğini artırma ve döngüsel ekonomi çözümleri sunma adına dizayn aşamasında iklim kriterlerinin dikkate alınmasını sağlamak

• Düşük karbona yol açan yiyecekler tüketmek

• Toprakta karbon depolama gibi doğal karbon çözümlerini destekle

• Bütün operasyonlarda sistematik olarak enerji, kaynak ve materyal atıklarını azaltmak

🏞 Kapsam-3 emisyonları azaltmak için;

• Organizasyon Kapsam-3 emisyonlarını azaltmak için ürün ve servislerinin iklim etkilerinin iyileştirmelisi

• Alternatif değer zincirinin oluşmasını sağlayacak şekilde ürün ve servislerin geliştirilmesi

• Yaşam boyu emisyonlarını azaltacak şekilde ürünlerin geliştirilmesi ve yeniden dizayn edilmesi

• Ürünlerde döngüselliğin artırılması

• Tedarikçilerin net-sıfır hedefine bağlı olmalarının zorunlu tutulması

• İklim stratejileri, geçmiş performansları ve emisyon verileri konularında gösterdikleri şeffaflığa göre tedarikçilerin önceliklendirilmesi

• Tedarik ve satın alım gereksinimlerini güçlendirmek için diğer organizasyonlar, sektörler ve endüstriyel partnerler ile işbirliği yapılması

• Yenilenebilir enerji sistemlerinin yaygınlaştırılması için diğer organizasyonlar ile işbirliği yapılması

• Sera gazı azaltma ve giderme projelerine yatırım yapılması

• Varlık ve emeklilik fonları gibi yatırım araçlarının iklim stratejileri ve net-sıfır taahhütleri ile uyumlu olmasının sağlanması

• Şehir planlamaları sayesinde ulaşımdan kaynaklanan emisyonları azaltılması

🏞 Kalan emisyonların dengelenmesi

• Kalan emisyonların dengelenmesi için yüksek kalitede gidericiler seçeneğinin değerlendirilmesi gerekiyor.

• Organizasyon ara hedeflerine ulaşmak için dengeleme yöntemini tercih etmemeli

• Kalan emisyonların dengelenmesi kapsamında kullanılan gidericilerin (dengeleyiciler ve yatırım kredilerinin) sahip olması gereken nitelikler:

1. Güvenilir hesaplama standartlarına dayanması

2. Üçüncü taraflarca izlenebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir olması

3. Çifte hesaplamanın engellenmesi

4. Başka yerde sera gazı emisyonlarını artırmaması

5. Gidericilerin uzun dönemli olarak sera gazlarını depolayabilmesi

6. Sosyal ve çevresel zararlarının olmaması

7. Yerel halk ve ekosistemin ihtiyaçları ile çelişmemesi

🏞 Sosyal ve çevresel bütünlüğün sağlanması için alınması gereken tedbirler

1. Uzmanlar ve yerel halkın görüşlerine müracaat edilmeli (özellikle yaşlılar ve engelliler gibi kırılgan gruplar)

2. Tarım için toprağın kullanılma ihtiyacı ile karbonun giderilme ihtiyacı arasında denge kurulmalı

3. Esnek bir karar alma mekanizması oluşturularak belirsizliklerin giderilmesi için çalışılmalı

4. Biyoçeşitliliği bozacak şekilde tek tür ağacın dikilmesi gibi ekosisteme zarar veren uygulamalardan kaçınılması

5. Eylem sonucunda biyoçeşitlilik artmalı

6. Toprağın dejenerasyonu önlenmeli

7. Eğer organizasyon ağaç dikme yöntemi ile emisyonlarını dengelemeye karar verdiyse, ağaçların karbon yakalama kapasitesine ulaşması, toprak kullanımı gibi faktörler dikkate alınmalı

🏞 Karbon kredileri

• Organizasyonun kredi kullanırken dikkate edeceği hususlar;

1. Hangi tür kredinin kullanılacağı ve kredinin nerede tutulacağı

2. Kredi ile kapsanacak emisyon türleri ve sahaları

3. Dengelenen emisyonlar ile kullanılan kredinin emisyon kapasitesi açısından uyumlu olması

4. Kredinin gönüllü dengeleme için mi yoksa kalan emisyonların giderilmesi için mi kullanılacağı

• Eğer organizasyon gönüllü karbon marketinden kredi kullanıyorsa, kredinin satışından elde edilen gelirin bir kısmının gelişmekte olan ülkelerdeki iklim uyum projelerinin desteklenmesi için UNCFF’nin “Uyum Fonu”na gitmeli

🏞 Ölçme ve izleme

• Organizasyon baz hattını izlemek ve hesaplamak için göstergeler ve araçlar belirlemeli Organizasyon sınırları içerisinde olan (Kapsam-1 ve Kapsam-2) ve daha geniş sınırlardaki emisyonların (Kapsam-3) ayrı ayrı ölçülmeli

• Organizasyon aşağıdaki hususları ayrı ayrı ölçmeli ve izlemeli:

1. Sınırlar içerisinde sera gazı artışı

2. Değer zincirinde sera gazı artışı

3. Sınırlar içerisinde emisyon azaltımı

4. Değer zincirinde emisyon azaltımı

5. Sınırlar içerisinde gidericiler

6. Değer zincirinde gidericiler

7. Değer zinciri dışındaki gidericiler

8. Değer zinciri dışındaki dengeleyiciler ve gidericiler

• Organizasyon belirsizlikleri ortadan kaldırmak ve doğru sonuçlara ulaşmak için ölçülebilir göstergeler seçmeli

👉 Organizasyon gösterge ve araçları seçerken şunlara dikkat etmeli:

1. Emisyon ve giderici ölçümlerinin doğruluğu

2. Uygulamanın sınırları

3. Belirsizlikler

4. Araçların sınırları ve kabul edilebilirliği

5. Araçların kaynağı ve tanınma seviyeleri

6. Niyet edilen kullanım ile tutarlılık

• Sürecin ölçülmesi ve emisyon azaltımın tahmin edilebilmesi için toplanan verilerin kalitesi ve bütünselliği belirli bir plan dahilinde kontrol edilmeli. Bu kapsamda;

1. Veri açığının azaltılması için planların geliştirilmesi ve rapor edilmesi

2. Başlıca emisyon kaynaklarından ana verilerin toplanması

3. Ana verilerin toplanmasının mümkün olmadığı durumlarda farklı metotların kullanılması

4. Baz hattı ile ilgili değişiklik hesaplamalarının nasıl planlanacağının raporlanması

5. Aktivitelerdeki değişikliklerin raporlanması ile ilgili planlamalar

6. Sera gazı emisyon tahminleri için güvenilir veri kaynaklarını kullanılması (Uluslarararası Enerji Ajansı vb.)

7. Değer zincirindeki Kapsam-3 emisyonlarının ölçülmesi için yaşam döngüsü analizi gibi yöntemlerin kullanılması

🏞 Geniş etki, hakkaniyet ve güçlendirme

1. Organizasyon, net-sıfır stratejisinin BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına uyumunu dikkate almalı. Bu kapsamda göz önünde bulundurulması gereken faktörler;

• İklim adaleti ve hakkaniyet

• İşgücü

• Yerel halk ve kırılgan gruplar

• Toplum ve kültür

• Yoksulluğun giderilmesi

• Biyoçeşitlilik

🏞 İletişim, raporlama ve şeffaflık

• Organizasyon net-sıfır hedefi doğrultusundaki faaliyetlerini ilgili paydaşlar ile şeffaf bir şekilde paylaşmak için raporlama süreçlerini belirlemeli

• Raporlamada şunlara yer verilmeli;

1. Raporun kapsamı

2. Raporlama periyodu gibi raporlama gereksinimlerinin yayımlanması

3. Baz hattı

4. Raporlama yılı

5. Raporlama sınırları

6. Emisyon seviyelerinde değişim

7. Veri toplama ve hesaplama metotları

8. Güven aralığı dahil veri sınırlamaları

9. Bir önceki raporlama dönemine göre iyileşmeler ve çözümler

10. Planlanan inisiyatifler ve eylemler

11. Belirlenen eylemlerin kısa mı yoksa uzun dönemde mi etkili olacağı

12. Raporun yazarı (organizasyon içinden mi yoksa dışından mı)

13. Önceki raporların detayları ve bu raporlara nasıl erişilebileceği

🏞 Raporlamanını kapsamı;

Organizasyon şunları raporlamalı:

1. Sınırları içerisindeki iklim riskleri ve fırsatları

2. Belirlenen eylemlerin etkileri de dahil olmak üzere ara ve uzun dönem hedefleri açısından ilerleme

3. Uzun dönemli hedeflerini gerçekleştirmek için geçiş dönemi planı (kısa dönemdeki hedefler dikkate alınmalı)

4. Personel ve kaynak tahsisi

5. Organizasyon sınırları dışındaki spesifik gidericiler ve dengeleyiciler

6. Kapsam1, Kapsam-2 ve Kapsam-3 emisyonlarının detayları (Kapsam-1 emisyonlarının dökümü, Kapsam-3 emisyonları ile ilgili ayrı ayrı veriler, Kapsam-3’e dahil edilmeyen emisyonların gerekçeleri)

7. Karbon depolama ile ilgili yaşanabilecek problemler ile ilgili sorumluluklar

Eğer bir arkadaşınızın yönlendirmesiyle buraya geldiyseniz, bültene abone olabilirsiniz. Her cuma dolu dolu bir bülten ile posta kutunuzdayız.

• Bültende yer almasını istediğiniz konuları iletiş[email protected] üzerinden paylaşabilirsiniz.

• Haftaya yine dolu dolu bir bültende buluşmak üzere. Hoşçakalın.