Merhaba, Yeşil Büyüme'nin Haftalık Bülteni'ne hoş geldiniz. Sürdürülebilirlik alanında çabalar somutlaşır ve yoğunlaşırken siz de olan biteni yakından takip edin. Keyifli okumalar!

Bu haftaki bültenimizde her zamanki formatımızın dışına çıktık ve bülteni Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (CSDDD) konusuna ayırdık. Avrupa Birliği’nin yeşil dönüşüm stratejisinde çok önemli bir yeri olan bu düzenleme Türkiye’yi de çok yakından ilgilendiriyor. Biz de Yeşil Büyüme olarak hazırladığımız bu özel sayı ile konuyla ilgili farkındalığı artırmayı hedefliyoruz. Bu bültende konuya ilişkin temel seviyede bilgiler bulabilirsiniz. Daha fazlasıyla ilgilenen profesyoneller için hazırladığımız Ayrıntılı CSDDD Rehberi ile ilgili bilgiler ise bültenin sonunda alıyor.

Giriş-CSDDD Nedir?

Şirketler, sahip oldukları finansal ve insan kaynakları vasıtasıyla büyük çevresel etkilere yol açıyor. Özellikle çok uluslu şirketlerin farklı hukuk sistemleri içerisinde devam eden karmaşık ekonomik aktivitelerinin çevre ve insan hakları ihlalleri yönünden kontrol edilmesi ise çok zor bir iş.

Bu konuya ilişkin düzenlemeler yakın zamana kadar büyük oranda şirketlerin gönüllülük esasına dayalı olarak raporlama yapmasını öngörüyordu. Ayrıca örneğin Avrupa Birliği’nde konuşlu bir şirketin daha ucuz üretim yapmak için az gelişmiş ülkelerde çocuk işçi çalıştırarak veya yerel halkın yaşam alanını tehdit edecek şekilde çevreye zarar vererek üretim yapan yerel tedarikçiler ile iş ilişkisi kurmasını engelleyecek caydırıcı bir hukuksal zemin de bulunmuyordu.

Avrupa Birliği bu durumun en azından AB’de önüne geçmek için, şirketlerin sadece kendi aktivitelerinden değil aynı zamanda tedarik zincirlerinde yer alan paydaşlarının insan hakları ve çevreye ilişkin olası ihlallerinden de sorumlu tutulabilmesini sağlayan Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (CSDDD)’ni tasarladı. Birlik, Avrupalı şirketlerinin ellerinde bulundurduğu ekonomik ve pazar gücünü kullanarak bir domino etkisi yaratmayı ve bu sayede bir dönüşümün liderliğini yürütmeyi hedefliyor.

Düzenlemenin Hikayesi

2022 başlarında Avrupa Komisyonu şirketlerin çevre ve insan hakları üzerindeki etkilerini düzenlemek amacıyla Kurumsal Sürdürülebilirlik Yükümlülüklerine İlişkin Direktif (CSDDD) teklifini sundu. Teklifin sunulmasının ardından Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu, 2022 ve 2023 boyunca kendi pozisyonlarını belirleyerek direktifi şekillendirdiler. Her iki kurum arasında yapılan yoğun müzakereler, direktifin kapsamı ve uygulanışı konusunda çeşitli değişiklikler ve uzlaşmalarla sonuçlandı. Özellikle şirketlerin yükümlülüklerini azaltan ve kapsamı daraltan birtakım revizyonlar yapıldı.

2024'ün başlarında, Almanya ve İtalya'nın çekimser kaldığı oylamalar sonucunda belirsizlikler yaşansa da, CSDDD üzerinde sonunda bir uzlaşı sağlanabildi ve düzenleme Mart 2024'te Üye Devletler tarafından onaylandı. Bu onaydan bir ay sonra, Nisan 2024'te, Avrupa Parlamentosu direktifi büyük bir çoğunlukla kabul etti. Şimdi, CSDDD'nin Avrupa Konseyi tarafından resmi olarak kabul edilmesi ve Mayıs 2024'te AB Resmi Gazetesi'nde yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Üye Devletlerin yeni kuralları ulusal yasalarına aktarmaları için iki yıl süreleri olacak.

Özen Yükümlülüğü Ne Demek?

Kavramın orijinali olan ‘due diligence’ kelimesi Türkçe’ye zaman zaman ‘durum tespiti’ olarak tercüme edilse de ‘özen yükümlülüğü’ kullanımının kavramı ifade etmesi açısından daha doğru olduğunu söyleyebiliriz. Özen yükümlülüğü, işletmelerin faaliyetleri ile bağlantılı temel fiili ve potansiyel olumsuz etkilerini belirlemek, izlemek, önlemek, hafifletmek, düzeltmek veya sona erdirmek için yürüttükleri süreçtir ve teşebbüslerin bu olumsuz etkileri nasıl ele aldıklarını tanımlar.

CSDDD’nin Amacı Tam Olarak Nedir?

Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi’nin amacı, şirketlerin insan hakları ve çevre ile ilgili ihlallerinin gerçekleşmeden ve gerçekleştikten sonra tespit edilmesi ve gerçekleşen ihlallerin etkilerinin giderilmesine yönelik olarak Avrupa Birliği’nde faaliyet gösteren belirli büyüklükteki şirketlerde özen yükümlülüğü politikalarının yönetim sistemlerine entegre edilmesini sağlamaktır.

CSDDD Bunu Nasıl Yapacak?

Bu kapsamda düzenleme, şirketlere aşağıdaki tedbirleri alma ve uygulama zorunluluğu getiriyor:

• Özen Yükümlülüğü Sürecini Tüm İlgili Politikalara ve Risk Yönetim Sistemlerine Eklemek

• Mevcut ve Olası Tüm Olumsuz Etkileri Tespit Etmek ve Değerlendirmek

• Olası Olumsuz Etkileri Önlemek ve Etkileri Azaltmak

• Mevcut Olumsuz Etkileri Sona Erdirmek

• Mevcut Olumsuz Etkileri Tazmin Etmek

• Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş ve Küresel Isınmayı Sınırlandırmaya İlişkin Strateji ve İş Planları Oluşturmak

Düzenleme Hangi Şirketleri Kapsıyor?

AB Şirketleri:

Eğer bir AB şirketi veya onun nihai ana şirketi ortalama 1000'den fazla çalışana ve dünya genelinde en son finansal yılda 450 milyon avro ciroya sahipse, CSDDD kapsamında değerlendirilir.

Bu büyüklükteki şirketler, aynı zamanda Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) gibi diğer sürdürülebilirlik düzenlemeleri kapsamındadır.

AB Dışı Şirketler:

AB dışı şirketler veya onların nihai ana şirketleri, eğer bir önceki finansal yılda AB içinde 450 milyon avro ciro eşiğini geçmişlerse, çalışan sayısına bakılmaksızın CSDDD kapsamında değerlendirilir.

Finansal Piyasa Katılımcıları:

Finans sektörü, yalnızca aşağı yönlü iş ortakları için tedarik zincirlerine yönelik özen yükümlülüğü ile sınırlıdır.

Avrupa Komisyonu, ileri vadede finansal piyasalar için özen yükümlülüğünün genişletilmesi üzerine çalışmalar yapmakla görevlendirilmiştir.

❗Ancak burada unutulmaması gereken nokta şurası: Bu şirketler tedarik zincirlerinde yer alan şirketlerin faaliyetlerinden de sorumlu tutulacakları için aslında etki alanının resmi kapsamından çok daha öteye geçmesi bekleniyor.

Uygulama Takvimi

İlk Grup Şirketler:

Ortalama 5000'den fazla çalışana ve bir önceki finansal yılda dünya genelinde 1.5 milyar avro ciroya sahip şirketler, CSDDD yükümlülüklerini 3 yıl içinde uygulamaya başlayacak.

İkinci Grup Şirketler:

Ortalama 3000'den fazla çalışanı ve dünya genelinde bir önceki finansal yılda 900 milyon avro cirosu olan şirketler, yükümlülükleri 4 yıl içinde uygulamaya başlayacak.

Son Grup Şirketler:

Ortalama 1000'den fazla çalışanı ve dünya genelinde bir önceki yılda 450 milyon avro üzerinde cirosu olan şirketler, yükümlülüklerini 5 yıl sonra devreye sokacak.

CSDDD’nin Büyük Resimdeki Yeri Neresi?

CSDDD, diğer tüm düzenlemeler gibi AB Yeşil Mutabakatı’nın bir parçası ve bu düzenlemelerle arasında sıkı bağlar mevcut. Örneğin, ekonomik faaliyetleri sürdürülebilirlik açısından sınıflandıran AB Taksonomisi’ni tamamlayıcı bir işleve sahip. Ayrıca sürdürülebilirlik raporlamasını AB’de zorunlu kılan CSRD ile de bazı hükümler açısından iç içe geçmiş durumda. Daha fazlasını merak edenler için CSDDD’nin ilgili olduğu diğer Avrupa Birliği düzenlemelerini şöyle sıralayabiliriz:

• İnsan Kaçakçılığı ile Mücadele Direktifi

• Çalışanlara Yaptırım Direktifi

• Kritik Hammadde Düzenlemesi

• Ormansızlaşmanın Olmadığı Tedarik Zinciri Teklifi

• Yeni Batarya Düzenlemesi

• Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi

• Ekodizayn Direktifi

• Avrupa İklim Yasası

• Döngüsel Ekonomi Eylem Planı

• Biyoçeşitlilik Stratejisi

• Tarladan Sofraya

• Kimyasallar Stratejisi

• Yeni Endüstri Stratejisi

• Avrupa Sosyal Haklar Eylem Planının Temelleri

Nihayetinde

Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü (CSDDD) ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD)’nin yürürlüğe girmesi ile birlikte, bu düzenlemeler çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirmek isteyen Avrupalı şirketler, Türkiye’deki şirketlerden kurumsal sürdürülebilirlikle ilgili performanslarına dair daha fazla bilgi talep etmeye başladılar bile. Çevresel etkilerini azaltmak ve değer zincirinde insan hakları ihlallerini gidermek isteyen CSDDD kapsamına giren şirketlerin, kendi üzerlerine düşen yükümlülükleri sözleşme ile Türkiye’deki şirketlere yansıtması ve bu yükümlülüklerini yerine getiremeyen Türk şirketlerinin ise CSDDD kapsamına giren şirketlerin değer zincirinde çıkma ihtimali, şirketlerimizin kurumsal sürdürülebilirlik kapasitelerini artırmalarını zorunlu kılıyor.

Yeterli Gelmediyse⬇️⬇️⬇️

Konu elbette bundan çok daha fazlasını vaat ediyor. Daha ayrıntılı okuma yapmak isteyen ve organizasyonu için CSDDD’nin neler getirdiğini ayrıntılı olarak öğrenmek isteyen sürdürülebilirlik profesyonelleri için özel olarak hazırladığımız CSDDD Ayrıntılı Düzenleme Rehberi’ni Superpeer sayfamızdan satın alabilirsiniz. 

Yeşil Büyüme Aylık Eğitim Takvimi

Sürdürülebilirlik alanında bir adım öne çıkmanızı sağlayacak eğitimlerimize katılın, öğrenin, bilginizi eyleme dönüştürerek fark yaratın.

AB Taksonomisi Eğitimi

Sürdürülebilir finansın anahtarı niteliğinde olan Taksonomiye dair derinlemesine bakış sunacağımız eğitimimizde Taksonomi uygunluk, uyumluluk, Yeşil Varlık Oranı gibi konuları işleyeceğiz.

Karbon Piyasaları Eğitimi

Milli ETS’ye dair çalışmalar sürerken Emisyon Ticaret Sistemi, gönüllü karbon piyasaları, karbon dengeleme projeleri, Paris Anlaşması 6. madde vb. hususlarını öğrenin.

Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ve Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) Eğitimi

Özellikle ihracat yapan ve AB şirketlerinin tedarik zincirlerinde yer alan şirketleri etkileyecek olan CSRD ile ilgili stratejik bakış edinin, tedbirinizi alın.

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS) Eğitimi

Birçok şirketimizi kapsama alan TSRS raporlamasına dair teorik ve pratik bilgiler edinin, TSRS raporlaması yapmayı öğrenin.

Yukarıdaki eğitimleri kurumunuza özelleştirilmiş biçimde, yüz yüze veya çevrimiçi olarak almak isterseniz koşullar ve rezervasyon için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

• Bültende yer almasını istediğiniz konuları [email protected] üzerinden paylaşabilirsiniz.

• Haftaya yine dolu dolu bir bültende buluşmak üzere. Hoşça kalın!